BiếtTrên đời này có 3 cái biết: Cái biết của Trí, cái biết của Tưởng và cái biết của Thức.
- Cái biết của Thức là cái biết thông qua các giác quan: mắt, tai, mũi, lưỡi... , là cái biết về 5 Trần cảnh. Nó chỉ cần 7 sát na, 7 Tâm sở Biến hành là đủ rồi. Cái biết của Thức chỉ là chụp hình thôi, thí dụ nó chụp trái ổi, trái cam, con sâu, con rắn rồi đem vô trong cái Tưởng nó mới làm việc.
- Tưởng cho biết đây là trái cam chứ không phải trái mận, đây là trái ổi chứ không phải trái xoài. Cái biết của Thức chỉ là chụp hình, còn cái biết của Tưởng mới bắt đầu nó định hình, định danh và định vị.
- Cái biết của Trí là cái biết phân biệt, phân tích cái gì nên, cái gì không nên, cái này thiện, cái này ác, cái này tốt, cái này xấu. Là cái biết của giác quan hay thức thứ 6 trong điều kiện nó phải có Tâm sở Trí Tuệ đi cùng. Nó cần tới 19 Tâm sở Tịnh hảo trong đó có Trí Tuệ.
Thì 3 cái biết này trong đời sống bình thường, trong cái khả năng nhận thức thế giới của mình, mình xài cái nào nhiều nhất? Cái biết bằng Thức. Cái này mình xài thường xuyên. Tiếp theo là cái biết bằng Tưởng, tức là cái biết về hồi ức, kiến thức và kinh nghiệm.
Còn cái biết bằng Trí thì ít lắm, hiếm bao giờ chúng ta xài. Chúng ta phải sống đạo thì chúng ta mới sống bằng Trí. Tức là biết cái gì nên, cái gì không nên, biết cái gì thiện, cái gì bất thiện.
Trích bài giảng KTC.7.25 Tưởng
Kalama xin tri ân bạn elteetee ghi chép
Bảy tâm sở biến hành:
Phasso: Xúc
Vedanà: Thọ
Sannà: Tưởng
Cetanà: Tư
Ekaggatà: Nhứt tâm
Jìvitindriyam: Mạng căn
Manasikàra: Tác ý.
Mười chín tâm sở tịnh hảo biến hành:
Saddhā, sati, hiri, ottappaṃ, alobho, adoso, tatramajjhettatā,
kāyapassadhi, cittapassadhi, kāyalahutā, cittalahutā, kāyamudutā, cittamudutā,
kāyakammaññatā, cittakamaññatā, kāyapāguññatā, cittapāguññatā, kāyujjukatā, cittujjukatā.
Ceti ekūnavisatime cetasikā sobhanasādhāraṇā nāma.
"Tín, niệm, tàm, quý, vô tham, vô sân, trung tính,
tịnh thân, tịnh tâm, khinh thân, khinh tâm, thích thân, thích tâm,
nhu thân, nhu tâm, thuần thân, thuần tâm, chánh thân, chánh tâm.
Như vậy, 19 tâm sở này gọi là biến hành Tịnh quang tâm sở".
Gọi là tâm sở tịnh hảo Biến hành (sādhāraṇā) vì 19 tâm sở này đều có mặt trong 59 (hay 91) tâm tịnh hảo.
59 tâm là: 24 tâm Dục giới tịnh hảo+ 27 tâm đáo đại + 8 tâm siêu thế (tính hẹp).
91 tâm là: 24 tâm Dục giới tịnh hảo+ 27 tâm đáo đại (mahaggatācitta) + 40 tâm siêu thế (tính rộng).
Xem chi tiết tại budsas.org
|
