Nên nhớ chứng thánh không phải do trốn khổ tìm vui, không phải do làm lành lánh dữ mà do ta quan sát cả bốn thứ đó để thấy rằng nhân quả đều là khổ.

Khi anh thấy cả nhân lẫn quả đều là khổ, anh thấy nụ cười và nước mắt đều là khổ, thì anh sẽ thấy nhân thiện nhân ác đều là khổ như nhau.

Nước mắt là khổ thì dễ hiểu rồi, nhưng phải hiểu nụ cười cũng là khổ. Vì sao nụ cười cũng là khổ? Một là vì kiếm được nó rất là khó. Hai là khi có nó rồi nó không có bền (rồi vì sợ nó mất, ráng giữ nó nên lại thành ra khổ).

Hạnh phúc có được vì mình có được cái mình thích, mà hễ có cái thích thì có cái ghét ngược lại. Khi tôi thích mát thì tôi sẽ khổ khi tôi bị nóng. Khi tôi thương người đó quá thì tôi sẽ khổ khi tôi xa người đó. Khi mình thích cái gì đó thì tự nhiên sẽ có cái ghét nảy ra nằm sau lưng cái thích đó.

Dukkhā jāti punappunaṃ | | Tam Bảo Sáu Tánh | | Cái Dùi Chuông English