Đời sống của chúng ta là sự cộng hưởng của sáu căn và sáu trần. Tùy thuộc vào sáu căn và sáu trần nó hoạt động ra sao mà đời sống chúng ta có cái phẩm chất như thế nào. Nếu sáu căn nhận sáu trần với tâm lành thì sự hiện hữu đó là OK, là thiện. Nếu sáu căn nhận sáu trần với tâm xấu thì sự hiện hữu đó có vần đề. Sự quan hệ sáu căn sáu trần đó được gọi là Cảnh duyên.

Nhân duyên là khía cạnh thiện ác trong đời sống của chúng ta. Trong từng phút trôi qua chúng ta nếu không thiện thì là ác. Thì cái thiện ác đó gọi là Nhân duyên. Đời sống của chúng ta là sự cộng ghép của quả thiện và quả ác. Nhờ quả thiện nên bây giờ mặt mũi coi được, trong túi có tiền. Vì quả bất thiện nên bây giờ nói hoài không hiểu! Chính cái thiện ác đó nó làm nên ngôi nhà của quý vị, cái địa phương, xã hội, đất nước mà quý vị đang sống.

Trưởng duyên, nói đơn giản nhất để những người sơ căn có khái niệm, là những cái gì được tô dậm nhất trong đời sống. Mình sống nhiều với cái gì thì đó là trưởng duyên.

Quyền duyên là cái gì đóng vai trò cốt cán trong đời sống của mình. Đó là những cảm xúc, là đời sống trí tuệ, là sáu căn. Tôi đã nói ai thích cái gì, ghét cái gì thì càng ít căn càng tốt. Tôi thích cô hàng xóm bằng nhãn căn, ý căn thì OK, nhưng thêm một căn nữa là hơi phiền. Mình sống với người Mỹ thì mình thích sầu riêng với mắm bằng ý căn thôi, chứ còn mình mà chơi luôn tỷ căn hay thiệt căn là người ta đi luôn không có dám ở với mình.

Cái cảm xúc sáu căn chính là một phần rất cốt cán trong đời sống của chùng ta. Người không học đạo không thể thấy đời sống của minh bị chi phối bởi nhiều thứ không lường được. Đức Phật dạy thế này

Toàn bộ đời sống của phàm phu chỉ là thế giới của cảm xúc

Cảm xúc nằm phía sau cái ngon, cái dở, chọn tiệm ăn này, chê tiệm ăn kia, chọn dầu gội đầu, v.v. Tại sao thích mua cái nhà này mà không mua cái nhà kia? Cảm xúc. Tại sao cưới bà này mà không cưới bà kia? Cảm xúc. Đứa nhỏ hai tuổi nó cũng đã sống với cảm xúc. Nó khóc vì đói, vì ngứa, vì nó vừa mới tè ra mà cái tả chưa thay kịp. Tại sao nó nhăn răng nó cười? Vì nó đang phê cái gì đó mà mình không có biết.

Trách Nhiệm và Tranh Công | | Hatthisāriputta Tu hay Tù? | | Để qua một bên English