Kaṇha. Chữ này có nhiều nghĩa: màu đen; sự xúi quẩy; điều ác xấu; con rắn hổ mang. Trước khi Phật ra đời, chữ tanha (Pali) trishna nghĩa là khát nước. Khi Phật ra đời thì chữ này nghĩa là khát ái. Pháp vô tàm, pháp vô úy thì gọi là "pháp đen". Tôi phải nói dài dòng vậy bởi vì chữ kaṇha này có quá nhiều nghĩa, mà ngài Minh Châu chọn có một nghĩa là "đen" thôi.

Vô tàm, vô úy làm cho thế giới trở nên hỗn độn, tăm tối nên được gọi là pháp hắc ám. Tôi thích dịch là "hắc ám" hơn.

Tàm và úy là hai pháp quang minh lỗi lạc nên được gọi là sukka, là trong sáng, tinh khiết. Như tinh dịch sukkavissaṭṭhi nghĩa là xuất tinh.

Đức Phật nói nhờ hai pháp Tàm và Úy mà thế giới trở nên sáng sủa, minh bạch hơn. Nhờ có tàm và úy mà con người khác con thú. Riêng loài thú chỉ có loài ngựa khi nó trưởng thành nó có thể nhận ra mẹ nó, mẹ con nhận ra nhau. Các loài thú khác thì hiếm có loài nào biết chuyện đó nên xô bồ, không tôn ti trật tự gì hết. Nhờ có tàm và úy mà con người biết thẹn.

Một lần ngài Xá Lợi Phất dạy cho các Tỳ kheo: “Này các hiền giả, để đối phó với tình cảm nữ nhân, các sư đệ hãy tâm niệm như sau: ai đáng tuổi bà thì mình xem là bà, ai đáng tuổi mẹ mình xem là mẹ, ai đáng tuổi chị mình xem là chị, ai đáng tuổi em gái mình xem là em gái”. Khi mình xem họ như vậy rồi thì dĩ nhiên trong tâm lý mình với họ đã có khoảng cách. Tôi nói mà còn thấy thẹn, vì điều đó khó làm lắm. Nó dễ thương quá thì làm sao mình đành lòng xem nó là bà con được.

Tôi nhớ chuyện có thằng đó nó thương con nhỏ trong xóm quá mà nó thẹn nó không dám nói. Về nhà nó bỏ ăn. Má mới hỏi sao vậy? Nó nói con thương con Lan quá. Má la "Không được! Con Lan là em cùng cha khác mẹ với con, thôi kiếm con khác đi". Bữa sau nó thương con khác, Ba nó cũng nói không được, vì con đó cũng là em cùng cha khác mẹ. Ba nó là cỡ Đoàn Chính trong Lục Mạch Thần Kiếm vậy, gieo các tai ương khắp nơi. Rồi lần thứ tư nó dắt một con nhỏ về nữa, ông cũng nói "Chết cha, sao con dắt về toàn em không vậy?" Thằng này nó đau khổ quá, đòi chết, đòi tự tử thì má nó dắt nó ra ngoài hè nói nhỏ: "Con đừng lo. Con không phải con của ổng đâu!"

Thế đó, khi một thế giới loạn như vậy thì mệt lắm. Nhưng mà nhờ có tàm có úy mà mình kịp thời chấn chỉnh.

Trích bài giảng Kinh Tăng Chi số 024
Kalama xin tri ân bạn Nguyenhuongbichhue ghi chép

Luân Hồi | | Tam Đề Nhân Ba Lô | | Quên và Thấm English