Nói tới Nhân quả, nghiệp báo/ báo ứng, có 4 khía cạnh phải nhớ:

(1) Thứ nhất, Nhân tạo ra Quả. Nhân thiện nhân ác tạo ra quả thiện quả ác. Nhân thiện, nhân ác tạo ra quả vui, quả khổ. Đó là nhân tạo ra quả.

(2) Cái thứ hai, Quả tác động Quả. Có nghĩa là mình do quả lành quả xấu nào trong quá khứ dẫn mình vào một cảnh giới, cảnh giới buồn vui sướng khổ. Trên nền tảng buồn vui sướng khổ đó chúng ta lại có cơ hội, điều kiện tiếp nhận thêm quả khác.

Tôi đã nói rất nhiều lần. Thí dụ, mình đã nghèo là bao nhiêu quả xấu khác nó tìm cách đổ vào. Mình bệnh rồi là bao nhiêu quả xấu khác đổ vào. Còn khi mình đang hưởng quả lành thì rất nhiều quả lành khác có dịp trổ sinh. Trường hợp đó gọi là Quả tác động Quả.

(3) Quả tác động Nhân, có nghĩa là khi mình hưởng quả khổ hay quả vui nó lại là điều kiện để mình dễ tu hơn hay khó tu hơn. Với môi trường sống đó chúng ta trở nên thiện hơn hay ác hơn, cái này chắc các vị biết mà. Có những hoàn cảnh mà muốn tu khó lắm. Muốn thu xếp đi thiền viện khó lắm.

Muốn đi tu gieo duyên 3 tháng khó lắm. Thậm chí muốn tháng có 8 ngày bát quan khó lắm. Tại vì đi làm đó, tháng có 8 ngày bát quan về đói, bệnh bao tử, tùm lum hết. Khổ lắm. Cho nên, Quả có tác động Nhân.

(4) Nhân tác động Nhân. Có nghĩa là, khi mình sống nhiều với bất thiện thì bất thiện trước dễ dàng làm nền cho bất thiện sau. Khi mình sống thiện thì thiện trước dễ dàng làm nền cho thiện sau.

Thí dụ, mình có lòng mình đi vào thiền viện. Vào thiền viện, mình lại tiếp tục có cơ hội để thiện nữa, có nhiều thiện khác. Trong nước mình chư tăng đông, tôi nói nước ngoài. Các vị ở nước ngoài đi, một năm đâu có bao nhiêu cơ hội bố thí cúng dường, nhưng khi các vị vào một thiền viện ở Miến Điện, chuyện đó dễ lắm. Một ngày các vị có rất nhiều cơ hội chắp tay : Chắp tay trước tượng Phật, chắp tay trước chư tăng, chắp tay trước các bạn tu, hành giả. Đó là pháp cung kính.

Rồi, các vị muốn bố thí dễ lắm. Trong khi ở Mỹ ở Úc mình đâu khá giả gì, chật vật lắm lâu lâu gửi chút đỉnh, lòng nó không được trọn vẹn lắm. Nhưng qua Miến Điện nó lại khác, vào trong thiền viện nó khác, 1 ngày chỉ bỏ ra 50 đồng (đô-la) mua trái cây, 1 tuần bỏ ra 1 lần, 2 lần gì đó, dễ lắm.

Tức là vào trong môi trường, điều kiện nào đó nó dễ lắm, dễ để mình thiện hay mình ác lắm.

Như vậy tổng cộng có 4 :

(1) Nhân tạo ra quả,

(2) Quả tác động Quả,

(3) Quả tác động Nhân,

(4) Nhân tác động Nhân.

Rồi bắt đầu nó đi quẩn quanh, vòng vòng nó làm nên vòng luân hồi của mình.

Trích bài giảng Có và Không
Kalama xin tri ân bạn HTV ghi chép

Kiccasaṅgaha | | Tự Thắng Năm Hạt Cải Diêu Bông | | Tản Mạn Tâm Tư English